Archief 2014

- iedere Derde Donderdag van de maand, behalve in juli en augustus
- inloop vanaf 17:00, start inleiding 17:30 uur 
- in een van de zalen van Pulchri Studio, Lange Voorhout 15, Den Haag
- toegang: gratis voor Vrienden van de Hofvijver en
  voor Pulchri-leden (op vertoon van geldige Pulchri-pas)
  voor introducés en niet-leden wordt een toegangsprijs van € 5,- gevraagd

- drankjes voor eigen rekening


U wordt al lid van de Vrienden van de Hofvijver vanaf slechts € 25,-
per persoon per jaar

Donderdag 16 januari - Frans van der Linden presenteert: 'Hofstad'

Waarom een heruitgave van Hofstad, een roman van Johan Wouter Broedelet uit 1909?

Tijdgenoten wezen de vrijmoedige toon en de in hun ogen soms schunnige inhoud af, maar roemden het boek als satire. Bij het Haagse publiek kreeg Hofstad het kortstondige succes van een schandaalroman. Iedereen wilde wel eens weten ‘wie wie’ was in deze sleutelroman en wat er aan roddel over hen nu zwart op wit stond. Dat leidde ertoe, zoals een krant meldde, ‘dat men het in Den Haag uit elkanders handen rukt en dat leesbibliotheken het nooit in huis hebben’.

Voor ons heeft het boek niet alleen nog waarde vanwege de levendige stijl waarin het geschreven is. Het laat ook zien hoe een geïnteresseerde buitenstaander dacht over de handel en wandel van vertegenwoordigers van de Haagse elite en de indruk die bekende Haagse kunstenaars (zoals o.m. Couperus en Mesdag) uit die tijd op het publiek maakten. En dat alles in een stad waar men elkaar ontmoette in de Franse Opera, in Pulchri Studio, in het rendez-voushuis Klingeling etc. Kortom, in het ‘klein Parijs’, zoals een recensie Den Haag destijds noemde.

Frans van der Linden heeft de heruitgave van een verhelderende inleiding voorzien en gidst de lezer als het ware door het boek, dat in de oorspronkelijke uitgave nu eenmaal een te grote aanslag doet op ons uithoudingsvermogen.

Joh. W. Broedelet, Hofstad, ingeleid en samengevat door Frans van der Linden.
Verschenen in de Prominent reeks, uitgeverij Tiem, 2013.
Prijs: € 19,95

Uw gastheer is Frederick Linck.


Donderdag 20 februari - Henk Grootveld presenteert:
'juridische touwtrekkerij omtrent het 'eigendom' van de Hofvijver: Rijk of gemeente?'


Mr. Henk Grootveld was bijna 25 jaar (plaatsvervangend lands)advocaat in Den Haag en is sinds 2003 raadsheer-honorair in het Gerechtshof. Hij heeft grote belangstelling voor het lokale cultuurhistorische erfgoed en is zo o.a. vice voorzitter van het Haags Comité 200 jaar Koninkrijk en voorzitter van Stichting Scheveningen Viering Gedenkdagen.

Als Hendrik Havenaar publiceert hij soms een lied of gedicht, zoals de Lofzang op Den Haag & Scheveningen en de Haagse gedichtenbundel Poëzie op Pootjes.

In zijn presentatie zoomt hij nader in op de juridische touwtrekkerij omtrent het 'eigendom' van de Hofvijver.

Uw gastheer is Stef de Niet.


Donderdag 20 maart - Martin Driessen presenteert: 
'de relatie tussen het Hof(gebied) en Joods Den Haag'


Martin Driessen, oprichter en voorzitter van de stichting Joods Erfgoed Den Haag en lid van de Vrienden van De Witt, neemt u mee op een ‘virtuele wandeling’ door de oude Joodse Buurt (‘De Buurt’) en zal ook het Joodse drama in Den Haag ten tijde van WOII belichten.


Uw gastheer is Frans van der Leeuw.








Donderdag 17 april - Maarten Grasveld presenteert: 
'Het gebouw van Pulchri Studio toen en nu'


Maarten Grasveld is ruim 30 jaar lid geweest van het LIAG-directieteam. In deze periode heeft hij aan zeer uiteenlopende en bijzondere projecten gewerkt. Een aantal hiervan bevinden zich in Den Haag, zoals het regiokantoor ABN AMRO, Pulchri Studio, Shell Hoofdkantoor en Provinciehuis ZH. Ook heeft hij een groot aantal gebouwen op de campussen van de HAN ontworpen, waarvan Faculteit Economie en Management het laatste project is. Naast nieuwbouw had Maarten ook veel renovatie- en (monumentaal) restauratiewerk onder zijn hoede. De ontwerpen van Maarten ontstaan vanuit de gebruiker. Dit leverde in zijn werk vaak verrassende concepten en oplossingen op. De communicatie met de opdrachtgever stond hierin centraal. “De ambitie van de opdrachtgever is de inspiratie voor de architect”, aldus Maarten.

Vandaag vertelt hij over het pand dat de gebroeders Mesdag eind 19e eeuw kochten en waarin Pulchri in 1901 onderdak vond.

Uw gastheer is Frans van der Leeuw.


Donderdag 15 mei - Anne Woodward presenteert:
'Leven en dood van Spinoza in Den Haag'


Baruch Spinoza, of Benedictus de Spinoza, zoals hij zichzelf later noemde, werd geboren in 1632 in Amsterdam en stierf in Den Haag in 1677, ten gevolge van een longaandoening opgelopen door het vele lenzen slijpen.

Hij werd aanvankelijk gekwalificeerd als een gevaarlijk atheïst en zijn boeken waren lang verboden. in de romantiek veranderde dat beeld echter radicaal in een ‘geheel door God doordrenkt mens’.

In 1656 werd door de Sefardische gemeenschap de banvloek over Spinoza uitgesproken. Er werd hem verweten er 'vreselijke ketterijen' en 'monsterlijke daden' op na te houden. Ook de Christelijke gemeenschap was allerminst blij met hem en zon op maatregelen.

Vanaf 1669 woonde Spinoza in Den Haag. Eerst op de Stille Veerkade, maar toen dat te duur voor hem werd, verhuisde hij naar de Paviljoensgracht, waar hij tot aan zijn dood bleef wonen.

Spinoza was een beminnelijk mens en gedroeg zich altijd Stoïcijns, behalve, naar verluid, in 1672 tijdens de moord op de gebroeders de Witt bij de Gevangenpoort, toen hij met een pamflet waarop ‘jullie zijn ultieme barbaren’ naar buiten wilde stormen.

Gelukkig voor ons heeft zijn huisbaas hem daar nog net van af kunnen houden. Bij zijn dood in den Haag wachtten zijn vijanden er min of meer op dat hij op het allerlaatst zijn zonden zou inzien of tenminste in agonie zou sterven…

Anne Woodward vertelt ons iets over Spinoza’s leven en dood in Den Haag en over Spinoza’s eigen ideeën over de dood.

Uw gastheer is Frans van der Leeuw.


Donderdag 19 juni - Antoinette Visser presenteert:
'De Nieuwe Doelen - thans het Haags Historisch Museum'

Antoinette Visser studeerde sociale en economische geschiedenis. Zij was werkzaam bij het Rijksmuseum in Amsterdam, het Frans Halsmuseum in Haarlem, het Instituut Collectie Nederland (nu Rijksdienst voor Cultureel erfgoed) en was tot 1 mei 2013 directeur van het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort.

Constantijn Huygens geeft de gebouwen en straten van Den Haag een stem in zijn dichtbundel Stemmen van Den Haag; zo ook de Sint Sebastiaandoelen.

Nieuwe Doelenhuis:
Durft iemand mijn schutters ervan te betichten
Op schoonheid zich meer dan op doelen te richten?
Voor schut zet ik hem met een sierlijk gemak
Van mijn onderste steen gracieus tot het dak
En leer hem met Nassau mijn stichter beseffen
Dat scholen van grootheid een hoger doel treffen.

"De Nieuwe Doelen vormde samen met het Huygenshuis en het Mauritshuis een spectaculair trio langs de nieuwe zichtas van Plein naar Vijver, hypermoderne gebouwen van internationale allure, het Classicisme in Holland was voor het eerst te zien in Den Haag.Frederik Hendriks zoon Willem II legt de eerste steen. Het stadsbestuur laat zich portretteren bij een belangrijke beslissing : de heren buigen zich over de bouwtekeningen; de architect Arent van 's-Gravenzande spreekt hen toe. Aan de buitenkant van het gebouw laat Oranje zich zien, binnen het gebouw is het stadsbestuur zichtbaar beslissend aanwezig.Het kan niet op. Een zeer chique clubgebouw voor de schutters.
Door de eeuwen heen heeft het gebouw allerlei functies gehad, voordat het uiteindelijk het huis werd voor de geschiedenis van de stad Den Haag: het Haags Historisch Museum. Over die periode waarvan ik zelf een aantal jaren mocht meemaken zal deze Salon lezing gaan."


☞  in juli en augustus is er geen HofvijverSalon


Donderdag 18 september - Drs. R.A. van der Spiegel presenteert:  
'Den Haag zonder de graaf: ontwikkeling gedurende de 10e-13e eeuw'

In 1998 vierde Den Haag het 750-jarig bestaan. Dat klopte niet echt want de oudste vermelding van Den Haag stamt uit 1242. Echter, Den Haag is nog ouder! Den Haag was namelijk in de middeleeuwen een bottingambacht. Een ambacht is een bestuursgebied, de botting was een belasting die alleen werd geheven in ambachten ontstaan vóór circa 1100. Wat moeten wij ons voorstellen bij zo’n heel oud Den Haag? Het dorp Die Haghe ontstond in de 13e eeuw bij de woonplaats van een graaf, dat is onomstotelijk waar. De centrale vraag van dit verhaal echter is: wat kunnen wij ons voorstellen bij het Haagse voordat de graaf er zich vestigde?

Ronald heeft geschiedenis gestudeerd. Hij werkt niet als historicus maar doet nu ruim 20 jaar voor zijn plezier archiefonderzoek naar vooral de middeleeuwse geschiedenis van Den Haag en voor een biografie van de 17e eeuwse Haagse courantier Gerard Lodewijk de Maght. Zijpaden worden niet geschuwd! Dit leidde tot nu toe tot ruim 60 vaak kleine artikelen waarvan een groot deel over Den Haag en Scheveningen handelt.

Locatie: Pulchri Studio.  Uw gastheer is Frederick Linck.


Donderdag 16 oktober - Drs. Freek Plasmeijer presenteert: 
'Vuurwerk festijn Hofvijver 1747 Willem IV stadhouder'

De gemeente den Haag organiseert dit jaar een groots oudejaarsfeest op en rond de Hofvijver. Onderdeel hiervan is een vuurwerkshow om middernacht. Dit initiatief zou de vuurwerkoverlast in de stad moeten verminderen. Hier wordt teruggegrepen op een eeuwenoude traditie van vuurwerkshows op de Hofvijver. Bekend is het Vuurwerkpaviljoen dat in 1749 ter viering van de Vrede van Aken werd opgericht. Maar het was veel vaker feest. Wie organiseerde dit soort feesten en hoe ging dat in zijn werk? 

Freek Plasmeijer is assistent manager van  museum De Gevangenpoort.











Donderdag 27 november - HofvijverLezing door Dr. Th. Von der Dunk in de Eerste Kamer van de Staten Generaal (gewijzigde aanvangstijd 20:00 uur met inloop vanaf 19:30 uur)




"Den Haag staat politiek voor drie verschillende zaken. Het is, allereerst, een gemeente. Het is ten tweede de regeringzetel van een land. En het profileert zich ten derde als internationale hoofdstad van het recht. De verplichtingen en belangen die deze Drieëeenheid voor Den Haag met zich meebrengen, botsen regelmatig. Als regeringszetel ziet 'Den Haag' zich, met het oog op de politieke positie van Nederland in Europa en de NAVO, regelmatig gedwongen mee te doen met zaken die op gespannen voet staan met de verplichting van neutraliteit die Den Haag als internationale hoofdstad van het recht koesteren moet. Voorbeelden: de deelname aan de Irak-oorlog in 2003, en nu aan de oorlog tegen IS, waarbij de randen van het internationaal recht worden opgezocht."

Deze bijzondere lezing is slechts bij te wonen door vooraf te reserveren. Kaartverkoop start medio oktober. Tarieven zijn € 10,- voor contribuanten en € 15,- voor introducés.















De Eerste Kamer der Staten Generaal
















de fraaie Noen-zaal waar u na afloop welkom bent voor een glaasje en zoutje.




Donderdag 18 december - Marco van Baalen

"Rivalen aan het Haagse Hof"
Elizabeth Stuart en Amalia van Solms

Van 25 oktober 2014 t/m 15 maart 2015 staan in het Haags Historisch Museum twee van de meest invloedrijke vrouwen uit de Gouden Eeuw recht tegenover elkaar: Elizabeth Stuart (1596-1662) en Amalia van Solms (1602-1675). In de tentoonstelling Rivalen aan het Haagse Hof laat het museum zien hoe deze vrouwen elkaar constant de loef probeerden af te steken. De bezoeker wordt meegenomen naar het weelderige hofleven van Den Haag in de 17de eeuw. 

Beide vrouwen komen in 1621 naar Den Haag. Elizabeth Stuart als koninklijke balling, Amalia van Solms als een van haar hofdames. Kort na hun aankomst in Den Haag krijgt Amalia van Solms een verhouding met de toekomstige stadhouder Frederik Hendrik. Ze trouwen in 1625, hetzelfde jaar waarin Frederik Hendrik stadhouder wordt. Door haar huwelijk ziet Amalia zich plots gepromoveerd tot First Lady van de Nederlandse Republiek. Amalia's nieuwe status zorgt voor toenemende rivaliteit tussen de twee vrouwen. Door hun onderlinge concurrentie ontstaat een echte hofcultuur in Den Haag. Beide hoven proberen elkaar namelijk constant af te troeven met opdrachten aan kunstenaars, jachtpartijen, hofbals, maskeraden en toneel.

Beide vrouwen verbleven een groot deel van hun leven in de nabijheid van de Haagse Hofvijver. Amalia heeft zo aardig wat voetstappen liggen in het stadhouderlijk Kwartier op het Haagse binnenhof en Elizabeth woonde van 1621 tot 1661 in het zogenaamde Hof van Bohemen aan de Kneuterdijk, het voormalige stadspaleis Johan van Oldebarnevelt.

In deze lezing zal Marco van Baalen ingaan op de totstandkoming van de tentoonstelling en de belangrijkste Haagse elementen aan de orde stellen.



Marco van Baalen is sinds 1 mei 2013 directeur van het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort.  Vanaf 2005 is Van Baalen werkzaam bij het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort als hoofd Collecties. Voordien werkte hij onder andere voor het Noord-Brabants Museum, het Amsterdam Museum en het Rijksmuseum. Van Baalen (1966) studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.


De Salon van december is inmiddels traditiegetrouw tevens het moment waarop we onze vrijwillig(st)ers in het zonnetje zetten! Daarom zal deze wat langer duren. Drinkt u na afloop gezellig met ons een glaasje mee in de sociëteit om te toasten op het succesvolle verloop van 2014?